خلع ید چیست و شرایط لازم برای طرح دعوی آن چگونه می باشد؟
خلع ید، در دانش حقوق ایران و علم فقه یک اصطلاح است ، که به معنای خارج کردن شخص متصرف غیرقانونی و غاصب از یک ملک یا مال غیرمنقولی است، که به طرز غیرقانونی آن را تصرف کرده است. معنی لغوی خلع ید، بیرون انداختن قانونی غصب کننده ملک است.
دلایل وجود قانون خلع ید ملک :
تصور کنید با صحنه‌ای مواجه می‌شوید که فردی به ناحق ملک شما را تصرف کرده و از آن استفاده میکند. در این شرایط، احساس ناخوشایندی احساس می کنید و اولین سوالی که به ذهن شما خطور میکند این است، که چگونه می‌توان مال خود را پس گرفت؟ در این مقاله از سورن وکیل، به طور جامع به مفهوم خلع ید، شرایط و مراحل طرح دعوا، و نکات مهم در خصوص آن می‌پردازیم.
خلع ید ملک چیست؟
خلع ید، در دانش حقوق ایران و علم فقه یک اصطلاح است ، که به معنای خارج کردن شخص متصرف غیرقانونی و غاصب از یک ملک یا مال غیرمنقولی است، که به طرز غیرقانونی آن را تصرف کرده است. معنی لغوی خلع ید، بیرون انداختن قانونی غصب کننده ملک است. شما می توانید برای دریافت مشاوره با وکیل خلع ید در کرج در ارتباط باشید تا بتوانید موفق باشید.
انواع تصرفات غیرقانونی :
• تصرف عدوانی: زمانی که فردی بدون هیچ گونه مجوزی و بدون رضایت مالک، ملکش را تصرف کند.
• امتناع مستأجر از تخلیه ملک پس از اتمام اجاره: در این حالت، مستأجر، به طور قانونی ملک را تصرف کرده است، اما با پایان یافتن مدت زمان اجاره، تصرف او غیرقانونی محسوب می شود و اگر بخواهد تصرف او قانونی محسوب شود، باید قرار داد قانونی با صاحب ملک ببندد، در غیر این صورت، او باید ملک را تخلیه و به صاحبش تحویل دهد.
• غصب و سرقت: در این روش، فرد غاصب از راهی مانند تصرف مال، با استفاده از روش های غیر قانونی مثل حیله گری و یا متوسل شدن به زور استفاده میکند.
دعاوی خلع ید به سه دسته تقسیم می شود:
دسته نخست: در این دسته، خلع ید به معنی دعوا سر مالکیت است که در آن مالک به دنبال اثبات مالک بودن، بر ملک تصرف شده و یا زمین خود، می باشد.
دسته دوم: دسته دوم، راجع به دعوای تخلیه ید است که در آن، دعوا، بر سر مالکیت نداشتن فرد خوانده شده است، که فرد ادعا می کند، تصرفش قانونی و طبق قرار داد می باشد، و خواهان در آن ادعا می کند که ادامه تصرفات خوانده بر ملک، خلاف قرارداد می باشد. بنابراین در این دعوای خلع ید یک قرارداد بین خواهان و خوانده وجود داشته که هر کدام راجب آن مدعی هستند.
دسته سوم: در دسته سوم، دعوای تصرف می باشد، که شامل دعاوی غصب عدوانی و ممانعت از حق و مزاحمت بوده، و به صورت حقوقی یا کیفری، مطرح می‌گردد.
شرایط مطرح کردن دعاوی خلع ید ملک چیست؟
آیا تا به حال از خود پرسیده اید که شرایط طرح دعوی خلع ید ملک چیست؟ برای طرح دعوای خلع ید و پس گرفتن ملک خود، باید شرایط زیر، محیا باشد:
• اثبات مالکیت: خواهان دعوا (شما) باید مالکیت خود بر ملک را با ارائه سند مالکیت یا سایر دلایل به دادگاه اثبات کند. این مدارک می‌تواند شامل قرارداد خرید، اسناد انحصار وراثت، یا هر مدرک دیگری باشد که مالکیت شما را بر روی ملک اثبات کند.
• تصرف عدوانی: خوانده دعوا (فرد متصرف کننده) باید ملک را به طور غیرقانونی و بدون رضایت شما تصرف کرده باشد. به عبارت دیگر، هیچ قرارداد اجاره، رهن، یا هر گونه توافق قانونی دیگری بین شما و فرد متصرفگر وجود نداشته باشد.
• غیرقابل اثبات بودن رابطه استیجاری: اگر فرد متصرف مدعی باشد که با رضایت شما ملک را در اختیار گرفته است یا مثلاً مستأجر باشد، شما باید ثابت کنید که این ادعا صحت ندارد و هیچ رابطه استیجاری بین شما و فرد متصرف کننده وجود نداشته است.
مراحل رسیدگی به دعوای خلع ید چگونه است؟
1.ثبت‌نام در سامانه ثنا :
نخستین مرحله برای دادخواست خلع ید این است که متقاضی در سامانه ثنا ثبت نام کند و کد آن را در دست داشته باشد. فرد متقاضی می تواند به دو صورت حضوری و اینترنتی کد ثنا را دریافت کند. در روش حضوری باید تمامی مدارک هویتی را در دست داشته و به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند ولی در صورتداشتن سواد اینترنی، می تواند به سامانه ثنا مراجعه نموده و از این طریق نسبت به دریافت کد اقدام کند.
2.تنظیم و ارائه دادخواست:
متقاضی با مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی یا دفاتر وکلا، باید دادخواستی تنظیم کند که در آن مشخصات طرفین، شرح ماجرا، مدارک و مستندات و خواسته‌ی خود (صدور حکم خلع ید) را ذکر کند.
3.تعیین وقت رسیدگی به پرونده و دعوت طرفین :
دادگاه پس از بررسی دادخواست، وقت رسیدگی را تعیین میکند و طرفین را برای حضور در جلسه دادرسی دعوت میکند.
4.رسیدگی به دلایل و مدارک طرفین :
در جلسه دادرسی، به هر دو طرف فرصت داده می شود تا دلایل و مدارک خود را به دادگاه ارائه دهند و به ادعاهای طرف مقابل پاسخ دهند. قاضی با بررسی دقیق و با نگاه بی‌طرفانه نسبت به تمامی جوانب، به صدور حکم اقدام میکند.
5.صدور حکم:
در نهایت، قاضی بر اساس قوانین و مدارک ارائه شده ، رأی خود را صادر میکند. اگر حکم به نفع متقاضی صادر شود، حکم خلع ید یا رفع تصرف عدوانی صادر می‌شود و فرد متصرف مجبور به تخلیه ملک خواهد بود.
اگر فرد مالک باشد اما مدرکی برای اثبات گفته های خود نداشته باشد، ابتدا مدعی باید حرف خود را به دادگاه اثبات کند و مدارک خود را ارائه نماید و سپس قاضی نسبت به دعوای خلع ید اقدام کند. اگر هر یک از قواعد ثبت شده به درستی رعایت نشوند، دعوای خلع ید مالک به نتیجه مثبت خود نخواهد رسید.
آثار صدور حکم خلع ید چیست؟
صدور حکم خلع ید توسط دادگاه، آثار و نتایجی را به دنبال خواهد داشت که عبارتند از
خلع ید متصرف غاصب:
مهم‌ترین اثر صدور حکم خلع ید بوسیله دادگاه، بیرون کردن فرد متصرف غاصب از ملک است. این امر به وسیله‌ی مأمورین اجرای احکام دادگاه انجام می‌شود.
پرداخت اجرت المثل ایام تصرف:
متصرف غاصب موظف است اجرت المثل ایام تصرف را به مالک پرداخت کند. اجرت المثل، معادل اجاره‌ی معقولی است که در زمان تصرف غاصبانه، برای ملک مشابه به ملک متقاضی در آن منطقه تعیین می‌شود .
جبران خسارات وارده به ملک:
در صورتی که متصرف غاصب در طول تصرف خود به ملک خسارتی وارد کرده باشد، موظف است که تمام خسارت را پرداخت کند. این خسارات شامل نقص و عیوب ایجاد شده در ملک، و همچنین ضرر و زیان‌های ناشی از عدم استفاده‌ی مالک از ملک می‌شود.
تعیین تکلیف منافع و ثمره :
در صورتی که متصرف غاصب از منافع و ثمره ملک استفاده کرده باشد یا به عبارتی دیگر هنگام تصرف ملک، از ان درامدی کسب کرده باشد، باید در خصوص آن با مالک به توافق برسد.
مسئولیت در قبال واگذاری به شخص ثالث:
اگر متصرف غاصب، ملک را به شخص ثالثی واگذار کرده باشد، مالک می‌تواند برای خلع ید علیه هر دو نفر ( متصرف غاصب و شخص ثالث ) اقدام کند.
در نتیجه :
آشنایی و دانستن دانش مراحل دادخواست و چگونگی شرایط خلع ید اهمیت بسیار زیادی دارد چرا که هر کسی باید در مورد این موضوع با فهم و درک کافی برخوردار باشد تا ملکش را از دست ندهد یا شخصی بدون اطلاع ملکی را غصب نکند و مجبور به پرداخت جریمه نشود .