انحصار وراثت چیست؟ مراحل انحصار وراثت

به رای صادر شده نهایی در مورد تعیین سهم ارث وراث از اموال منقول و غیر منقول انحصار وراثت گفته میشود. انحصار وراثت به معنای تایید و شناسایی ورثه فرد یا افراد متوفی و میزان حقوق و اموالی که به هر یک از وراث یا افرادی که ارث به آنها تعلق می‌گیرد، می‌باشد. انواع گواهی انحصار وراثت دو نوع هستند. گواهی انحصار وراثت محدود و گواهی انحصار وراثت نا محدود. این گواهی زمانی صادر میشود که ارزش اموال متوفی تا ۵۰ میلیون تومان باشد. در صورتی که ارزش اموال متوفی بیش از ۵۰ میلیون تومان باشد، باید در رابطه با دریافت گواهی انحصار وراثت نامحدود اقدام نمایید. در این مقاله از موسسه حقوقی سورن وکیل سعی داریم که نکات مهم در باره انحصار وراثت و مراحل پیگیری آن را به شما آموزش دهیم. با ما تا پایان مقاله همراه باشید.

انحصار وراثت به چه معناست؟

برای درخواست سهم ارث و تصرف در آن، ابتدا باید وراث و سهم ارث هر کدام از آنها مشخص و اثبات شود. این مسئله معمولاً از طریق ارائه مدارک و اثباتنامه‌ های مربوط به وراثت و حقوق وراث در دادگاه بررسی می‌شود. این اقدام به معنی تشخیص و اثبات حقوق و ارث افراد است.
بررسی این موضوع از سوی دادگاه و مراجع صلاحیت دار، با توجه به قوانین حقوقی و قضایی را انحصار وراثت می گویند. انحصار وراثت به معنای تایید و شناسایی ورثه فرد یا افراد متوفی و میزان حقوق و اموالی که به هر یک از وراث یا افرادی که ارث به آنها تعلق می‌گیرد، می‌باشد.

انحصار وراثت به معنای صدور حکم یا تصمیم قانونی از سوی دادگاه یا مراجع قانونی است که وضعیت ارث بین ورثه‌ را تایید می‌کند و هرگز به معنی تقسیم ارث بین وراث نیست.
گواهی انحصار وراثت، طبق یکی از ماده های قانون مدنی، از طرف شورای حل اختلاف، در آخرین محل اقامت فرد فوت شده صادر می‌شود.
مرگ یک واقعه مهم و حساس است که تأثیرات بسیاری بر زندگی افراد و خانواده‌ های افراد دارد. یکی از این تاثیرات، انتقال  مال واموال فرد فوت شده به وراث از طریق انحصار وراثت می‌باشد. به عبارت دیگر، باید اموال و دارایی‌ های فرد متوفی تعیین تکلیف شده و بین ورثه یا وراث تقسیم شود.

اصلاحیه گواهی انحصار وراثت

یکی از سوالاتی که در رابطه با گواهی انحصار وراثت به صورت متعدد پرسیده میشود این است آیا امکان اصلاح آن وجود دارد؟
در برخی موارد پیش می آید که این گواهی مشکل داشته یا در صدور آن اشتباهی وجود داشته باشد. از آنجایی که هرگونه اشتباه در گواهی انحصار ورثه می تواند حقوق افراد را ضایع کند، در قوانین جمهوری اسلامی ایران امکان اصلاح آن وجود دارد. خوشبختانه این گواهی قابلیت اعتراض در دادگاه و مراجع حقوقی را نیز دارد.

مواردی که میتوان در رابطه با گواهی انحصار وراثت به آنها اعتراض کرد به صورت زیر می باشند:

۱. اعتراض به میزان سهم ارث ورثه یا وراث
۲. عدم ذکر نام یک یا چند نفر از وراث و میزان سهم ارث هر کدام از آنها 
۳. عدم پذیرش برخی از وراث که در گواهی به عنوان ورثه از آنها نام برده شده است

بنابراین در صورت وجود سهل انگاری و یا اشتباه در گواهی انحصار وراثت می توانید دادخواستی مبنی بر اصلاح گواهی انحصار وراثت تنظیم کرده و به دادگاه تقدیم کنید.

آیا امکان تقسیم ارث بدون انحصار وراثت وجود دارد؟

از سوالات مهمی که برای افراد پس از فوت شخص و وارد شدن به دوره و پروسه انحصار وراثت پیش می آید این است که آیا می توان بدون انجام انحصار وراثت نسبت به تقسیم اموال بین ورثه اقدام نمود یا خیر؟
در پاسخ به این سوال باید به این نکته اشاره کرد که اقدام به گرفتن گواهی انحصار وراثت یکی از قدم‌ های مهم در راستای تقسیم اموال فرد فوت شده است. این گواهی تایید می‌ کند که کدام افراد و چه تعدادی از وراث حق ارث بردن اموال متوفی را دارند. بدون این گواهی، امکان انجام این مراحل به صورت رسمی و قانونی وجود ندارد و دریافت آن می‌تواند به مشکلات حقوقی دیگری منجر شود.
پس با توجه به این موارد باید اعلام کرد بدون داشتن گواهی انحصار وراثت امکان تقسیم اموال بین وراث به صورت قانونی وجود ندارد مگر این که در شرایطی خاص امکان داشته باشد که در ادامه آن را برای شما شرح داده ایم.
اگر فرد فوت شده اموالی اعم از منقول و غیر منقول داشته باشد که دارای سند رسمی نیستند و ثبت رسمی نشده اند، وراث میتوانند بر اساس یک توافقنامه بین یکدیگر اموال را تقسیم کرده و از آن استفاده کنند. اما با توجه به اینکه این روش باعث بوجود آمدن اختلافات زیادی بین وراث می شود بهترین کار این است که اقدام به دریافت گواهی انحصار وراثت شود.

انواع گواهی انحصار وراثت و تفاوت های آنها

۱.گواهی انحصار وراثت محدود

این گواهی در مواردی صادر می شود که اموال متوفی بسیار کم باشد. زمانی که ارزش اموال متوفی تا ۵۰ میلیون تومان باشد، گواهی انحصار وراثت محدود صادر می شود. مراحل گرفتن این نوع گواهی انحصار وراثت بسیار سریع انجام می شود.

۲.گواهی انحصار وراثت نامحدود

در صورتی که ارزش اموال متوفی بیش از ۵۰ میلیون تومان باشد، باید در رابطه با دریافت گواهی انحصار وراثت نامحدود اقدام نمایید. مراحل اخذ این گواهی طولانی تر از گواهی محدود می باشد.

مدت زمان انحصار وراثت چقدر است؟

در صورتی که در پرونده نقصی نباشد و روند پیگیری گواهی به درستی انجام شود، مدت زمان انحصار وراثت می تواند بین ۲ الی ۴ ماه متغییر باشد. 
نکته: مدت زمان گواهی انحصار وراثت به صورت حداقلی است و ممکن است بیش تر از این زمان طول بکشد.

مراحل گرفتن انحصار وراثت چیست؟

برای دریافت گواهی انحصار وراثت چند قدم اساسی وجود دارد که باید به ترتیب انجام شوند. این کار بستگی به این دارد که شما گواهی انحصار وراثت محدود بخواهید یا گواهی انحصار وراثت نامحدود که در خصوص گواهی انحصار وراثت محدود حدودا ۲ هفته و در خصوص گواهی انحصار وراثت نامحدود ۴۵ روز زمان می برد تا به سرانجام برسد. این امر می تواند توسط وراث یا وکیل آنها و یا هر شخص سودبر دیگری مانند طلبکاران انجام شود.

اگر امکان این را ندارید که خودتان این کار را انجام دهید می توانید از بهترین وکیل انحصار وراثت در کرج کمک بگیرید.
مراحل گام به گام انحصار وراثت عبارتند از:

۱- ابتدا گواهی فوت فرد متوفی را دریافت کنید

گواهی فوت یکی از مدارک اصلی برای اثبات فوت شدن شخص است و برای شروع فرآیند انحصار وراثت کاملا الزامی است. معمولا برای دریافت این گواهی، به دفتر ثبت احوال شهر محل فوت شخص فوت شده مراجعه می‌شود. در این مرحله تاریخ و علت فوت متوفی به ثبت می‌ رسد و گواهی فوت صادر می‌شود.

۲- فرم درخواست انحصار وراثت را دریافت کنید

پس از دریافت گواهی فوت شخص، یکی از ورثه یا وکیل آنها باید به شورای حل اختلاف یا دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرده و فرم مربوط به انحصار وراثت را دریافت نماید. این فرم حاوی اطلاعاتی است که برای شروع فرآیند انحصار وراثت الزامی است. ورثه یا وکیل آنها باید تمام اطلاعات مربوط به وراث و ارث، که شامل دارایی‌ ها و بدهی‌ ها میباشد را در این فرم ثبت کند.

۳- ورثه را با استشهادیه محضری تایید کنید

در این مرحله، پس از دریافت فرم انحصار وراثت از شورای حل اختلاف، شما باید به همراه مدارک لازم و دو شاهد، به یکی از دفاتر اسناد رسمی شهر خود مراجعه کنید. در این دفتر، بوسیله یک شهادت‌ نامه و امضایی که شاهدان وراث پای آن میزنند، انحصار وراثت تایید می‌شود. همچنین میتوانید شهود خود را در شورای حل اختلاف حاضر نمایید.

۴- به شورای حل اختلاف مراجعه کنید

در انتها یکی از ورثه به نمایندگی از بقیه وراث یا وکیل آنها با در دست داشتن تمامی مدارک مورد نیاز باید به شورای حل اختلاف با دفتر خدمات قضایی جهت تقدیم درخواست صدور گواهی انحصار وراثت مراجعه کند تا فرآیند حصر وراثت به پایان برسد.

مدارک لازم برای انحصار وراثت کدام است؟

در قسمت مراحل گرفتن گواهی انحصار وراثت ذکر کردیم که برای انجام مراحل انحصار وراثت باید با مدارک کامل اقدام به انجام این کار کنید. مدارک مورد نیاز شامل موارد زیر میباشد:

شناسنامه و کارت ملی باطل شده فرد فوت شده
گواهی دریافت شده فوت شخص متوفی از بیمارستان
شهادت محضری شامل تعداد و نام تمامی وراث
شناسنامه و کارت ملی ورثه به همراه کپی برابر اصل آن
وصیت نامه (در صورت موجود بودن آن)
یک کپی از عقدنامه همسر متوفی در صورتی که فرد متوفی ازدواج کرده باشد

برای انحصار وراثت به کجا مراجعه کنیم؟

جهت اقدام برای این گرفتن گواهی و شروع پروسه آن ابتدا باید محل زندگی شخصی که فوت شده مشخص باشد. سپس به شورای حل اختلاف یا دفاتر خدمات قضایی همان محل مراجعه شود. در آنجا باید مدارک لازم جهت به جریان افتادن پرونده توسط وراث یا وکیل آنها که پیگیر این موضوع است، به شورا ارائه شود تا مراحل دریافت گواهی آغاز شود.

سخن پایانی

انحصار وراثت به معنای تایید و شناسایی ورثه فرد یا افراد متوفی و میزان حقوق و اموالی که به هر یک از وراث یا افرادی که ارث به آنها تعلق می‌گیرد، می‌باشد. گرفتن گواهی انحصار وراثت شرایط خاصی دارد که در مطالب فوق به آنها پرداختیم. . انواع گواهی انحصار وراثت به دو صورت هستند. گواهی انحصار وراثت محدود و گواهی انحصار وراثت نا محدود. این گواهی زمانی صادر میشود که ارزش اموال متوفی تا ۵۰ میلیون تومان باشد. در صورتی که ارزش اموال متوفی بیش از ۵۰ میلیون تومان باشد، باید در رابطه با دریافت گواهی انحصار وراثت نامحدود اقدام نمایید.